Vluchten voor fijnstof en lawaai ROTTERDAM - De Rijnmond moet aan de bak want het milieu lijdt. Grote investeringen zijn nodig om vooral de lucht schoner te krijgen, anders gaat de regio kopje onder. Bedrijven en burgers zullen de streek mijden en kiezen voor schonere streken. Hoogste tijd om in te grijpen, meent hoogleraar milieukunde Wim Hafkamp. De naam heeft de Rijnmond al langer. Dat de lucht er allesbehalve te pruimen is, de herrie niet te harden en je het groen bijkans met een loep moet zoeken. Voor je gezondheid moet je vooral niet in dit stukje Nederland zijn, zo luidt de mening steevast. Een satellietfoto van de regio deed er een paar jaar geleden nog een schepje bovenop. Het gebied werd donkerrood weergegeven en dat betekent foute boel. De concentratie stikstofdioxide in de lucht was zó hoog, dat ‘we’ het daarmee wereldwijd zelfs tot de top drie schopten. Professor Wim Hafkamp, hoogleraar milieukunde aan de Erasmus Universiteit, kent ze uiteraard ook, die plaatjes. Maar hij heeft ze niet nodig om te constateren dat de Rijnmond er de komende jaren flink tegenaan moet, om dit deel van de Randstad leefbaar te houden. ,,Want anders raak je mensen kwijt,’’ luidt zijn waarschuwing. ,,De rijken hebben de regio al eerder de rug toegekeerd en zijn naar Brabant getrokken. Alleen bij de Kralingse Plas wonen er nog een paar. Dat gaat ook voor andere groepen bewoners gelden. Want hoeveel mensen zullen er, als ze zijn opgehouden met werken, de helft van de tijd in Frankrijk of Spanje wonen?’’ Het project Milieumonitoring Stadsregio Rotterdam (MSR) vroeg Hafkamp een vooruitblik op de komende vijftien jaar te geven, en kréég een vooruitblik. Onze afhankelijkheid van fossiele brandstof zal alleen nog maar groter worden, de uitstoot van koolstofdioxide - het broeikasgas dat de aarde opwarmt - zal ondanks alle inspanningen toenemen, evenals de herrie. Met alle gevolgen van dien. Al eerder is berekend dat veel ziekenhuisopnames te wijten zijn aan slechte lucht; op zomerse dagen kan dat zelfs oplopen tot 5 procent. Daarnaast blijkt dat 250 mensen vervroegd overlijden door blootstelling aan kortstondige, hoge concentraties ozon en fijnstof. Fijnstof. De naam is gevallen. Hafkamp: ,,De gezondheidsrisicos bij de uitstoot van fijnstof worden permanent onderschat. Er wordt in sommige berekeningen vastgesteld dat het iets beter gaat dan een paar jaar geleden, maar verkijk je daar niet op. We weten heel veel nog niet over de schadelijke effecten van deze deeltjes, zeker niet van die met de kleinste diameter.’’ Wetenschappers buigen zich nu over deze materie, zegt hij. ,,Het fijnstof waarover normaal wordt gesproken, is schadelijk voor de longen. Het nog kleinere materiaal, ultrafijnstof, komt niet in de luchtwegen terecht, maar in de bloedbaan. Daar richt het eveneens schade aan, alleen op veel langere termijn. En dat vind je niet terug in de cijfers van ziekenhuisopnames en sterfte.’’ Daar komt, gaat hij verder, de herrie dan nog eens bovenop. Wegverkeer, railverkeer, vliegverkeer. Industrielawaai. ,,Piepjes in Charlois, de bromtoon in Nesselande en Capelle. Ook dát zijn milieuproblemen die de gezondheid schade berokkenen. Er treedt verstoring van de slaap op, mensen kunnen zich slecht concentreren, ergeren zich. Ook hier is stevig ingrijpen gewenst.’’ Hij noemt de Pleinweg in Rotterdam-Zuid en snelweg A20 ten noorden van de stad als voorbeeld. Beide veroorzaken van behoorlijk wat luchtverontreiniging én herrie. ,,De overlast die omwonenden hebben, dat kán gewoon niet meer in deze tijd. Dan kom je niet meer weg met een mooie skyline. Ofwel: vaart maken met die ondertunneling van Vaanweg én Pleinweg. ,,Er wordt zon vijf miljard euro in de Betuwelijn en nog eens enkele miljarden euros in de Tweede Maasvlakte gestoken. Als dan bij het rijk wordt aangeklopt voor de financiering van zon tunnelproject, dan wordt gezegd: sorry, dat kunnen we niet betalen. Maar het raakt wel de leefbaarheid en bewoonbaarheid van de regio.’’ Het milieu drastisch verbeteren de komende vijftien jaar, het is in zijn ogen zeker geen mission impossible. Bijvoorbeeld door zaken die al in gang zijn gezet een vervolg te geven: de ondergrondse opvang van CO2 bijvoorbeeld - ‘en dan niet onder Barendrecht, dat was geen gelukkige keuze’ - en eens écht werk te maken van het hergebruik van restwarmte van de industrie. ,,Want volgens de monitor gaat er in 2008 meer dan 5000 megawatt verloren in koelwater. Dat zijn heel wat kerncentrales bij elkaar.’’